Τόσο η ανησυχία όσο και η ανασφάλεια για όσα πρόκειται να συμβούν στη ζωή μας είναι αισθήματα αναπόφευκτα. Και ενώ είναι γνωστό ότι το χρόνιο στρες είναι καταστροφικό για την υγεία μας, τώρα οι επιστήμονες προειδοποιούν για άλλον έναν παράγοντα που απειλεί σοβαρά την ευτυχία μας, την ψυχική μας ισορροπία και την υγεία μας, τη συνεχή ανησυχία για τα πάντα. Μάλιστα, ο ένας στους πέντε από εμάς το παρακάνει, ενώ σε χειρότερη κατάσταση φαίνεται ότι βρισκόμαστε εμείς οι γυναίκες, που είμαστε «προγραμματισμένες» να ανησυχούμε, δεδομένου ότι στο απώτατο παρελθόν έπρεπε να προστατεύουμε τα παιδιά μας από πιθανούς κινδύνους, καθώς οι άνδρες-κυνηγοί έλειπαν για να φέρουν τροφή για την οικογένεια. Σήμερα, αν και οι ρόλοι έχουν αλλάξει αρκετά, συνεχίζουμε να ανησυχούμε υπερβολικά. Με άλλες αφορμές βέβαια, και κυρίως στην προσπάθειά μας να αναζητάμε πάντα το περισσότερο και το καλύτερο. Μήπως θα μπορούσαμε να είμαστε 2 κιλά λιγότερα; Να κερδίζουμε λίγα περισσότερα χρήματα; Συχνά μπορεί να ανησυχούμε και για ασήμαντες αφορμές. Πότε υπερβάλλουμε; Ας βρούμε σε ποιον από τους παρακάτω τύπους ανήκουμε και ανάλογα ας ακολουθήσουμε τον τρόπο που προτείνουν οι ειδικοί, ώστε να μάθουμε να μην ανησυχούμε πια.

Το σύνδρομο του άυπνου

Η ώρα είναι τρεις τα ξημερώματα και παρά το γεγονός ότι σας έχει διαλύσει η κούραση ο Μορφέας δεν λέει να σας επισκεφτεί. Το μυαλό σας ταξιδεύει. Συχνά δεν μπορείτε καν να εντοπίσετε σε τι ακριβώς, οι εκκρεμότητες είναι πολλές… Στο τέλος ανησυχείτε ότι το γεγονός ότι είστε αγχωμένοι και δεν κοιμάστε θα είναι αύριο η αιτία να μην μπορείτε να συγκεντρωθείτε και να φέρετε σε πέρας τις δουλειές σας. Η αλήθεια είναι ότι αυτό που σας συμβαίνει είναι φυσιολογικό, καθώς το μυαλό έχει την τάση να γυρνάει στις εκκρεμότητες. Πόσο μάλλον όταν είστε στο κρεβάτι, στην ησυχία, χωρίς άλλα ερεθίσματα. Αυτό από μόνο του αυξάνει τις πιθανότητες να ανησυχείτε για τα… πάντα.

Νικήστε το
Βρείτε τη λύση Αν ξυπνάτε συχνά μέσα στη νύχτα, θα πρέπει να σκεφτείτε τι σας προβληματίζει και πώς θα μπορούσατε να το λύσετε. Πιέστε τον εαυτό σας να γίνει πολύ συγκεκριμένος, τόσο στη λύση όσο και στα βήματα που θα ακολουθήσετε για να φτάσετε σε αυτήν. Έτσι, θα ηρεμήσετε. Εν ανάγκη, πάρτε ένα σημειωματάριο και καταγράψτε όλες τις εκκρεμότητες και τις λύσεις τους, για να καταπιαστείτε μαζί τους μόλις σηκωθείτε το πρωί. Θα νιώσετε σίγουρα καλύτερα. Αν δεν ηρεμείτε, σηκωθείτε από το κρεβάτι και κάντε κάτι που θα αποσπάσει την προσοχή σας από το πρόβλημα, για παράδειγμα διαβάστε ένα βιβλίο ή δείτε λίγη τηλεόραση.
Ξεκινήστε τις ερωτήσεις Αντί να αρχίσετε να αγχώνεστε, αναρωτηθείτε: «Τι θα έκανε κάποιος άλλος στη θέση μου;». Έτσι, θα επικεντρωθείτε στη λύση και όχι στο πρόβλημα, πράγμα που θα μειώσει το άγχος σας και την αδρεναλίνη που κυλάει στο αίμα σας και δεν σας αφήνει να κοιμηθείτε.

Το σύνδρομο του απατεώνα

Σας ανέθεσαν ένα έργο και είστε βέβαιοι ότι δεν θα καταφέρετε να το φέρετε σε πέρας. Ή βγαίνετε με τους φίλους σας και νιώθετε συνέχεια άγχος, αμηχανία και κατωτερότητα. Θεωρείτε ότι είστε απωθητικοί και πιστεύετε ότι διαφέρετε ή μειονεκτείτε σε σχέση με τους γύρω σας. Προφανώς υποφέρετε από το σύνδρομο του απατεώνα, φοβάστε δηλαδή ότι ανά πάσα στιγμή κάποιος θα ανακαλύψει ότι δεν αξίζετε όλα αυτά που οι άλλοι πιστεύουν για σας, ούτε την αγάπη και τον σεβασμό τους. Είναι μια ανησυχία που έχουν πολλοί άνθρωποι σε μικρό βαθμό, συχνά και οι επιτυχημένοι, ότι μια μέρα δεν θα φανούν αντάξιοι των περιστάσεων. Υπάρχουν όμως κάποιοι, κυρίως γυναίκες, που υποφέρουν από αυτό το σύνδρομο σε υπέρτατο βαθμό.

Νικήστε το
Δείξτε επιείκεια στον εαυτό σας Εστιάστε στο να κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε και όχι στο να συγκρίνετε με τους άλλους ή στο να στοχεύετε στο τέλειο. Σκεφτείτε πόσα θα καταφέρετε και όχι τι δεν μπορείτε και σε πόσα είναι πιθανό να αποτύχετε.
Σκεφτείτε όπως οι άνδρες Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να καταρρακωθούν από μια αποτυχία, ακόμα και μικρή, συγκριτικά με τους άνδρες. Οι γυναίκες έχουν την τάση να αποδίδουν την επιτυχία τους στην τύχη, ενώ οι άνδρες καρπώνονται κάθε πτυχή της επιτυχίας, ακόμα κι αν οι ίδιοι συνέβαλαν ελάχιστα. Έτσι, αν πετύχετε κάτι, γιορτάστε το, κάντε ένα δώρο στον εαυτό σας και αποδεχτείτε ότι όλα οφείλονται στις ικανότητες και τη δουλειά σας.

Το σύνδρομο της στρουθοκαμήλου

Υπάρχει βέβαια και αυτός που δεν ανησυχεί για τίποτε. Προχωράει μπροστά, δεν έχει καμία έγνοια και πιστεύει ότι όλα θα εξελιχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μόνο που στην πραγματικότητα αυτός ο άνθρωπος δεν υφίσταται. Αυτός ο άνθρωπος είναι πιθανώς ο αποφευκτικός, δηλαδή αυτός που προτιμάει να πάει για ένα ποτό αντί να κάτσει να συζητήσει με τον/τη σύντροφό του για τα προβλήματά τους, που συμπτωματικά αρρωσταίνει όταν έχει την επόμενη μέρα μια συνάντηση στη δουλειά του για την οποία δεν έχει προετοιμαστεί. Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται σαν μια εύκολη λύση, επειδή δεν θέλουν να συζητήσουν όσα τους απασχολούν για να μην αποκτήσουν έτσι υπόσταση, αλλά επειδή όλα αυτά θα βρίσκουν έναν τρόπο να σας τραβούν την προσοχή, δεν είναι σπάνιο να εμφανιστούν ακόμα και με κάποιο πρόβλημα στη σωματική σας υγεία.

Νικήστε το
Εξετάστε τις συνήθειές σας Είναι ίσως δύσκολο να αναγνωρίσετε αν είστε ο τύπος που κρατάει μέσα του όλα τα προβλήματα και τις έγνοιες, αλλά υπάρχουν κάποια σημάδια που μπορούν να σας υποψιάσουν. Αν νιώθετε συχνά ανησυχία και δεν ξέρετε γιατί, είναι πιθανό να είστε αποφευκτικός τύπος. Αν έχετε τάση να επιδίδεστε σε εθιστικές συμπεριφορές, όπως είναι το υπερβολικό κάπνισμα, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ ή ακόμα χειρότερα φαρμάκων ή ναρκωτικών ουσιών, μπορεί να πρόκειται για ένα σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι δεν αφήνετε τον εαυτό σας να ανησυχεί και χρησιμοποιείτε αυτά τα μέσα για να εκτονώνεστε.
Κάντε λίστες Αν σημειώνετε τις εκκρεμότητές σας, για παράδειγμα τους λογαριασμούς σας, τις γιορτές των φίλων σας ή τα ραντεβού σας με τον οδοντίατρο, και τις σβήνετε μόλις τις διευθετείτε, θα τις οργανώνετε και θα τις φέρνετε σε πέρας ευκολότερα. Κερδίζετε διπλά. Πρώτον, βάζετε τις υποχρεώσεις σας σε μια σειρά και από την άλλη, γράφοντάς τις, δεν κρατάτε μέσα σας το άγχος για τις δουλειές που δεν έχετε ολοκληρώσει.

Το σύνδρομο του καταστροφολόγου

Ανακαλύπτετε ένα σημάδι που δεν είχατε προηγουμένως στο χέρι και ξαφνικά φαντάζεστε ότι έχετε μια επάρατη ασθένεια και ότι πρέπει να φτιάξετε τη διαθήκη σας. Είναι φανερό ότι υποφέρετε από μια σοβαρή ασθένεια που δεν είναι άλλη από την υπέρμετρη ανησυχία σας, καθώς μία απλή σκέψη αρκεί για να πάρει στο μυαλό σας διαστάσεις χιονοστιβάδας.

Νικήστε το
Δείτε το αλλιώς
Αντί να σκέφτεστε: «Θα χάσω τη δουλειά μου και θα καταστραφώ».
Μπορείτε να σκεφτείτε: «Αν χάσω τη δουλειά μου, πού θα μπορούσα ίσως να βρω μια άλλη δουλειά;».

Έτσι, θα εκπαιδευτείτε να αντιστρέφετε τα πράγματα προς μια θετική κατεύθυνση, ώστε να δράτε αντί να βυθίζεστε στην απογοήτευση.
Αποσπάστε την προσοχή σας Όταν οι αρνητικές σκέψεις αρχίζουν να σας επισκέπτονται, εμπλακείτε με κάτι άλλο. Ακόμα και αν είναι απλό, θα καταφέρει να σπάσει τον φαύλο κύκλο των αρνητικών σας σκέψεων. Για παράδειγμα, αν ανησυχείτε για τη μητέρα σας που είναι στο νοσοκομείο, βοηθήστε όσο μπορείτε για όσο χρόνο είστε κοντά της και όταν πια είστε σπίτι σας, πάρτε απόφαση ότι όταν είμαστε κάπου έχει καλώς και ότι όταν φεύγουμε είμαστε κάπου αλλού και δεν έχει κανένα νόημα να το σκεφτόμαστε. Για να κρατήσετε το μυαλό σας απασχολημένο, ασχοληθείτε με κάτι που να χρειάζεται τη συγκέντρωσή σας, π.χ. καθαρίστε τα ντουλάπια της κουζίνας. Επίσης, θα βοηθήσει να είστε με ανθρώπους με τους οποίους νιώθετε άνετα. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το να βρισκόμαστε με δικούς μας ανθρώπους μειώνει την ανησυχία που νιώθουμε για το οτιδήποτε. Αν επιπλέον αυτοί οι άνθρωποι σας κάνουν να γελάτε, ακόμα καλύτερα. Άλλη έρευνα δείχνει ότι όταν γελάμε, πολεμάμε τις αρνητικές μας σκέψεις.

Ανησυχείτε λίγο, κάνει καλό
Ηρεμήστε, δεν έχει μόνο αρνητικά αποτελέσματα το να ανησυχούμε. Μερικές φορές έχει και θετικά. Αν για παράδειγμα πρόκειται να παντρευτούμε, να αλλάξουμε δουλειά ή να μετακομίσουμε, θα ήταν παράλογο να μην αγχωνόμασταν καθόλου. Η ανησυχία μάς βοηθάει να προετοιμαστούμε για τις νέες συνθήκες, αλλά και να δραστηριοποιηθούμε. Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι ανησυχούμε ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας. Αν αυτό, αντί να μας καταθλίβει, μπορεί να μας κινητοποιήσει να μαζέψουμε χρήματα ή να ξεκινήσουμε μια νέα καριέρα, τότε πρόκειται σίγουρα για κάτι θετικό. Πράγματι, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι η λέξη ανησυχία έχει αρνητική χροιά, γιατί εμπλέκει μέσα της το φόβο. Αν όμως αντί για την ανησυχία εστιάσουμε στη λύση ως στόχο για τα όσα αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας, όλα φαίνονται αμέσως πιο θετικά.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.